Naijilia
Naijilia | |||
---|---|---|---|
| |||
![]() | |||
Tatọ́-tònọ | Abuja | ||
Lẹdo | 923 769 km² | ||
Gbẹtọ Sọha Lẹ | 211 400 708 ab. (2021) |
Naijilia yin otò de he tin to Whèyihọ Aflika tọn. E tindo gbẹtọ sọha nudi 188,500,000 he hugan otò delẹ to Aflika. Gandutẹn etọn wẹ Abuja. Naijilia yin yinyọnẹn taidi otò daho de podọ dopo to otò he yin adọkunnọ to Aflika gbeji lẹ mẹ.
Whenuho[jlado | jla asisado]
Sọn owhe 1500 do yi 1800, mẹsusu sọn Otò he nọ yin Naijilia mẹ wẹ yin bibẹ sọyi Europe taidi kanlinmọ lẹ, ye nọ bẹ ye yi Amẹlika nado yi wazọn, afanumẹ ehelẹ nọ yin hihọ bosọ yin sisa to amẹlika gbọn etiopianu lẹ dali. To egbehe,susu mẹhẹ gando afanumẹ enẹlẹ go gbẹ tin to Amẹlika. Ye nọ yin yiylọdọ African Americans. Sọn 1901 yi 1960, united kingdom wẹ tindo gbedide do Naijilia ji. Nalete, to 1960 gbẹtọ lẹ jlo medekannujẹ vẹkuvẹku bọ Britain dike bọ ye mọyi. To ojlẹ delẹ to ehe godo, Naijilia lọsu wẹ nọ basi dide mẹhe na dugan do ye ji, etlẹ yindọ gbẹtọ lẹ ma sọgbe hẹ. Na ehe wutu, Awhan daho de fọn he yin yiylọdọ Biafra war po Igbonu lẹ po he jlo otò yetọn titi to whezẹtẹn waji. Yé ma jlo na yin apadewhe otò Naijilia tọn he to yinyin anadena gbọn Malenu whezẹtẹn waji po wheyihọ waji tọn po dali ba. To 1999 Naijilia lẹzun otò de he gbẹtọ lẹ wẹ nọ basi dide mẹhe na dugan do ye ji tọn. Enẹgodo, Olusegun Obasanjo, he yin Ayọnu de lẹzun togan otò Naijilia tọn, to owhe 2007, Umar Yar'Adua, he yin Malenu de yin dide taidi togan otò Naijilia ton. To Nuwhàsun 2009, Goodluck Jonathan he yin mẹbọdomẹgo togan Yar'Adua ton lẹzun togan otò Naijilia tọn to whenue Yar'Adua basi matintọ.
Tòdaho lẹ[jlado | jla asisado]
To owhe 2012, Naijilia tindo tòdaho lẹ he bẹ gbẹtovi he lan to sọha livi dopo ji.
Tòdaho | Gbẹtọ Sọha |
---|---|
Lagos | 11,547,000 |
Kano | 3,466,000 |
Ibadan | 3,028,000 |
Abuja | 2,245,000 |
Port Harcourt | 1,947,000 |
Kaduna | 1,566,000 |
Benin City | 1,398,000 |
Zaria | 1,075,000 |
Otan han Naijilia tọn[jlado | jla asisado]
To Naijilia, otohan awe (2) wẹ tin, tintan nọ yin yiylọdọ "Nigeria we Hail Thee". Awetọ lọ nọ yin yiylọdọ "Arise O Compatriot". Tintan lọ yin kinkan gbọn Lilian Jean William bo yin jiji gbọn Frances Berda dali. Awetọ lo yin kinkan gbọn omẹ atọn gblamẹ bo yin jiji gbọn ponọ otò lọ tọn lẹ dali.
Sinsẹn[jlado | jla asisado]
To Naijilia, Melenu po Yisenọ lẹ po dibla yin sọha dopolọ.
Aflika | |
---|---|
Algeria • Angola • Benẹ • Botswana • Burkina Faso • Burundi • Camerun • Cape Verde • Central African Republic • Chad • Comoros • Democratic Republic de li Congo • Republic de Congo • Costa de Ivor • Djibouti • Egiptia • Equatorial Guinea • Eritrea • Ethiopia • Gabon • Gambia • Ghana • Guinea • Guinea-Bissau • Kenya • Lesotho • Liberia • Libya • Madagascar • Malawi • Mali • Mauritania • Mauritius • Morocco • Mozambique • Naijilia • Namibia • Niger • Rwanda • São Tomé e Príncipe • Senegal • Seychelles • Sierra Leone • Somalia • Sudafrica • Sud-Sudan • Sudan • Swaziland • Tanzania • Togo • Tunisia • Uganda • Zambia • Zimbabwe |