Seychelles

Gun

(Gungbe)

Gun (Bénin)

Cet article est écrit en Gun (Gungbe) This article is written in Gun (Gungbe)

Seychelles
Tatọ́-tònọ	Victoria
Lẹdo	451 km²
Gbẹtọ Sọha Lẹ	84,000 ab. (2019)

Seychelles yin otò de to Aflika, podọ e tin to Ohù Inde tọn ji. Victoria wẹ yin tatọ́-tònọ etọn. Ogbè tangan lọ lẹ wẹ Creole-gbè, Glẹnsigbe, po Flansegbe po. Tohọluduta de wẹ e yin, podọ e tindo lopo 115.

Seychelles po lopo he tin to hùwaji lẹ po, taidi Madagascar po Mauritius po, yemẹpo na dotẹnmẹ kanlinmọgbenu gbọn osẹ́n dali, podọ yé yin apadewhe ajọ́ afanumẹ lẹ tọn. Suhugan gbẹtọ lẹ tọn wẹ yin kúnkan afanumẹ he yin tuntundote lẹ tọn, he sọha yetọn yì 90 to kanweko ji tòvi lẹ tọn. Susu yetọn sọ wá sọn ogán afanumẹ he nọ yinuwa hẹ tọgbo yetọn lẹ po kanyinylan po lẹ tọn dè. Jonọ vude wẹ wá sọn Europe, Chine po Inde po. Suhugan gbẹtọ lẹ tọn wẹ yin Katoliki Lomu tọn lẹ, podọ nudi gbẹtọ 90 to kanweko ji wẹ tin to yé mẹ. Nudi gbẹtọ 8 to kanweko ji wẹ yin Plọtẹstant lẹ.

Lopo po aigba he sẹpọ yé devo lẹ po wẹ Zanzibar to whèyihọ-waji, Mauritius, Rodrigues, Agalega, po Réunion po to hùwaji, podọ Comoros po Mayotte po to hùwaji-whèyihọ lọ. Seychelles tindo nudi gbẹtọ 86,525 he nọ nọ̀ finẹ. Sọha ehe wẹ whè hugan to otò Aflika tọn depope mẹ.

Whenuho otò lọ tọn

E yin linlẹn dọ tọjihun-kùntọ Arab tọn lẹ mọ lopo lọ lẹ to tintan whenu to owhe kanweko 7tọ mẹ. Dodinnanutọ Portugal-nu Vasco da Ga mọ lopo lọ lẹ to 1502, bo ylọ yé dọ Mẹmẹsunnu Atọ̀n (to Portugal-gbè mẹ: Tres Irmãos), ṣigba e ma dla lopo lọ lẹ pọ́n gba. British East India Company dla lopo lọ lẹ pọ́n, ṣigba yé ma sawhé do finẹ.

Aigba po lẹdo po otò lọ tọn

Seychelles tin to agewaji whèzẹtẹn Madagascar tọn, podọ e tin to nudi kilomẹtlu 1,600 do whèzẹtẹn Kenya tọn. Omẹ lẹ nọ saba dọ dọ sọha lopo lẹ tọn yin 115 ṣigba owe osẹ́n tọn Seychelles tọn dọ dọ e yin 155.

Sọgbe hẹ togán Nauru tọn, Seychelles wẹ yin akọta ṣinẹnẹtọ he tin to owù mẹ hugan na singigọ ninọmẹ aimẹ tọn diọ wutu.

Delẹ to agbegbe Seychelles tọn lẹ mẹ wẹ: Anse Boileau, Takamaka po Cote D’Or po.

Agbegbe anadenanu tọn lẹ

Seychelles yin mimá do agbegbe anadenanu tọn koatọ́n mẹ. Agbegbe anadenanu tọn ṣinatọ̀n to ehelẹ mẹ wẹ tatọ́-tònọ Seychelles tọn. Yé nọ yin yiylọdọ Victoria Daho lọ. Agbegbe anadenanu tọn 14 devo lẹ yin pinpọnhlan taidi gbétatò lopo tangan Mahé tọn. Agbegbe awe tin to Praslin ji po agbegbe dopo to La Digue ji po, podọ yé sọ bẹ lopo pẹvipẹvi he sẹpọ yé lẹ hẹn. Lopo gbonu tọn lẹ ma nọ yin pinpọnhlan taidi apadewhe agbegbe depope tọn gba.

Mahé

• Bel Air
• La Rivière Anglaise (Tọ̀sisa Glẹnsi tọn)
• Les Mamelles
• Mont Buxton
• Mont Fleuri
• Plaisance
• Roche Caiman
• Saint Louis
• Victoria
• Anse aux Pins
• Anse Boileau
• Anse Etoile
• Au Cap
• Anse Royale
• Baie Lazare
• Beau Vallon
• Bel Ombre
• Cascade
• Glacis
• Grand'Anse Mahé
• Pointe La Rue
• Port Glaud
• Takamaka

Praslin

• Baie Sainte Anne (Anse Volbert)
• Grand'Anse Praslin (Grande Anse)

La Digue po lopo homẹ tọn he pò lẹ po

• La Digue (Anse Réunion)

Ninọmẹ akuẹzinzan tọn

To ojlẹ glelilẹ tọn, kinamọni, vanilla, po agọnkẹ po wẹ yin sisà hlan tògodo. To 1960 lẹ, nudi gbẹtọ 33 to kanweko ji azọ́nwatọ lọ lẹ tọn wẹ nọ wazọ́n to ogle lẹ mẹ, podọ gbẹtọ 20 to kanweko ji wẹ nọ wazọ́n na gandudu. To 1971, to whenuena Agahun-Glintẹn Daho Seychelles tọn hùn, gbejizọnlin sadidi tọn lẹzun ajọ́ sinsinyẹn de.

Ogbé lẹ po kanlin lẹ po

Taidi lẹdo lopo he ma lodo susu lẹ tọn, Seychelles hẹn kanlin po ogbé wunmẹ voovo lẹ po bu to whenuena gbẹtọ lẹ ṣẹṣẹ wá. Hẹnbu ehe bẹ suhugan oklò daho he wá sọn lopo osé tọn ji lẹ tọn gbigbà hẹn.