Ayimatẹn Niger Tọn

Sọn Wikipedia
Ayimatẹn Niger Tọn
state of Nigeria
Inception3 Afínplọsun 1976 Jlado
Native labelNiger Jlado
Named afterNiger River Jlado
Official languageyovogbe Jlado
ContinentAflika Jlado
OtòNaijilia Jlado
CapitalMinna Jlado
Located in the administrative territorial entityNaijilia Jlado
Located in time zoneUTC+01:00 Jlado
Coordinate location10°0′0″N 6°0′0″E Jlado
Office held by head of governmentGovernor of Niger State Jlado
Executive bodyexecutive council of Niger State Jlado
Legislative bodyNiger State House of Assembly Jlado
ReplacesNorth-Western State Jlado
Official websitehttps://nigerstate.gov.ng/ Jlado
Category for mapsCategory:Maps of Niger State Jlado
Map
Nọtẹn he to yẹdide Naijilia tọn lọ ji

Niger yin ayimatẹn de to agbegbe he to ṣẹnṣẹn pẹpẹ otò Naijilia tọn bo ka sọ yin ayimatẹn he sin aigba kló hugan to togbó lọ mẹ. Tatọ́-tẹnnọ̀ ayimatẹn lọ tọn wẹ Minna.

Tòdaho ayidego tọn etọn devo lẹ wẹ Bida, Kontagora po Suleja po. E yin didoai to 1967 to whenue Ayimatẹn Agewaji-Wheyihọ tọn (North-Western State) whenẹnu tọn yin mima do awè, enẹ wẹ Ayimatẹn Niger Tọn po Sokoto tọn po. Finẹ wẹ gándutọ awhànzọnwatọ hoho Ibrahim Babangida po Abdulsalami Abubakar po wá sọn. Nupenu lẹ, Gbagyi-nu lẹ Kamukunu lẹ, Kambalinu lẹ, Gungawanu lẹ, Hun-Saalenu, Hausanu lẹ Kolonu lẹ po wẹ yin akọ̀ jọun he su hugan to Ayimatẹn Niger tọn lẹ.

Tọsisa Niger tọn wutu wẹ yé do dó yinkọ enẹ na ayimatẹn lọ. Awè to zòmọ daho he nọ wleawuna miyọ́n lẹtliki tọn he kló hugan to Naijilia mẹ lẹ - Kainji Dam po Shiroro Dam po - wẹ to Ayimatẹn Niger tọn, gọna Zungeru Dam he ṣẹṣẹ yin gbigbá to agọe. Jebba Dam sọ to ṣẹnṣẹn na dogbó ayimatẹn Niger tọn po ayimatẹn Kwara tọn po. Ayimatẹn Niger tọn wẹ tọsisa Gurara Falls tọn he diyin taun lọ lọsu tẹ, bọ gandudu dokọ̀ tọn he to lẹdo etọn mẹ yin yinkọdona dọ Gurara sọgbe he tọsisa lọ na lẹdo etọn mẹ wẹ e te wutu. Finẹ wẹ nupọntẹn daho he kló hugan to Naijilia, Kainji National Park tin te, fie a nasọ mọ nọ̀whe Kainji tọn (Kainji Lake) po zungbó Borgu tọn (Borgu Game Reserve) gọna zungbó Zugurma tọn (Zugurma Game Reserve) po te.

Gandudu[jlado | jla asisado]

Taidi suhugan ayimatẹn Naijilia tọn lẹ, e to yinyin anadena gbọn Ayimatẹngán po House of Assembly ayimatẹn tọn de po dali. To aṣẹpipa Abubakar Sani Bello tọn glọ to alọnu.

Sọ pọ́n[jlado | jla asisado]

Lẹdo Gandudu Dokọ̀ tọn Lẹ[jlado | jla asisado]

Ayimatẹn Niger tọn bẹ gandudu dokọ̀ tọn 25 hẹn. Ehelẹ wẹ:

Wepinplọn[jlado | jla asisado]

Todohukanji wepinplọn alavọ tọn Ayimatẹn Niger tọn lẹ tọn die:

Ogbè lẹ[jlado | jla asisado]

Ogbè Ayimatẹn Niger tọn lẹ yin sislẹ sọgbe hẹ Lẹdo Gandudu Dokọ̀ tọn (LGD):

LGD Ogbè lẹ
Agaie Nupe, Dibo; Kakanda;
Agwara Cishingini
Bida Nupe, BassaNge, Gbari
Borgu Busa, Bisã; Boko; Cishingini; Laru; Reshe
Chanchaga Basa-Gumna; Basa-Gurmana; Gbagyi; Gbari; Nupe; Kamuku; Tanjijili
Edati Nupe, BassaNge
Gbako Nupe
Gurara Gwandara, Gbagyi
Katcha Nupe, Dibo; Kupa
Kontagora Acipa, Eastern; Asu; Tsishingini; Tsuvadi
Lapai Nupe, Dibo; Gbari; Gupa-Abawa; Kakanda; Kami;
Magama Lopa; Tsikimba; Tsishingini; Tsuvadi
Mariga Baangi; Bassa-Kontagora; Cicipu; Kamuku; Nupe; Rogo; Shama-Sambuga; Tsikimba;Tsishingini]; Tsuvadi
Mashegu Asu; Tsikimba; Tsishingini; Nupe-Tako
Minna Nupe; Gbari; Gbagyi
Mokwa Nupe, Ayọgbe ; Gbari
Munya Adara
Paikoro Gbari; Kadara
Rafi Basa-Gurmana; Bauchi; Cahungwarya; Fungwa; Gbagyi; Gbari; Kamuku; Pangu; Rogo; Shama-Sambuga
Rijau Fulani; C'Lela; Tsishingini; Tsuvadi; ut-Hun
Shiroro Gbagyi; Gurmana
Suleja Gbagyi; Gbari; Gwandara; Nupe; Tanjijili
Wushishi Hausa; Nupe; Gbari

Ogbè Sorko tọn po Zarma tọn po sọ nọ yin dido ga.

Yẹdide-sẹdótẹn[jlado | jla asisado]

Alọdlẹndonu lẹ[jlado | jla asisado]