Suleja

Suleja yin tòdaho de to Ayimatẹn Niger Tọn mẹ to Naijilia po gbẹtọ sọha 260,240 po to agéwaji Abuja he yin tatọ́-tẹnnọ Suleja Emirate tọn. E nọ blẹ mẹlẹ to whedelẹnu bọ yé nọ lẹndọ nudopolọ wẹ e yin po tòdaho Abuja he yin tatọ́-tẹnnọ togbó Naijilia tọn po, na yé tin to lẹdo dopolọ mẹ podọ e ko nọ yin yiylọ dọ Abuja whẹpo gandudu Naijilia tọn do wa dó yinkọ dopolọ, he yin Abuja, na tatọ́-tẹnnọ̀ yetọn gbọn Emir Sulayman Barau dali to 1976. E yin didoai to bẹjẹeji owhe kanweko ko-ewhè-dopotọ (19th century) tọn lẹ gbọn Mohammed Makau he yin emir (enẹ wẹ, nukọ̀ntọ sinsẹ̀n Male tọn he yin gándutọ) Hausanu lẹ tọn gódotọ Zaria tọn po hodotọ etọn he to hinhọ̀n na awhàn Male tọn fùntọ Fulani tọn he pé awhàn hẹ yé to awhàngigba agéwaji Naijilia tọn whenu. Zaria kavi Zazzau, yin dopo to tòdaho/Ayimatẹn Hausa lẹ tọn to Agéwaji Naijilia tọn he ṣíawhàn to alọ̀ awhàn Male tọn funtọ Fulaninu lẹ tọn he yin nukọ̀nnọna gbọn Ṣeiki Usman bin Fodio dali lẹ. Finẹ wẹ Zẹ́ndótọzọ́nwatẹn Ladi Kwali tọn (Ladi Kwali Pottery Centre) he yin didoai gbọn Michael Cardew dali to 1950 tin te. Afọ̀zedaitọ-gán wehọ zẹ́ndidó tọn ehe wẹ Dr. Ladi Kwali, mẹhe sin azọ́n no yin didohia to otò voovo lẹ mẹ, yin.