Nicéphore Soglo/guw-bj

Sọn Wikipedia
     

Cet article est écrit en Gun (Bénin)

Nicéphore Soglo

Nicéphore ɖieudónné Soglo (azan koatɔ́n-nukúnɛnɛtɔ Abɔxúsun, oxwe 1934) nyí tònuɖɔtɔ́ Otò Benɛ tɔn xe sɔ́ basí lizɔnyizɔnwatɔ́ tangan Otò Benɛ tɔn sɔ́n oxwe 1990 jɛ 1991, kpóɖɔ togbogan sɔ́n oxwe 1991 jɛ 1996. é kpàcɛ ná lɛdó Cotonou tɔn sɔ́n oxwe 2003 jɛ 2015. Soglo wlealɔ xɛ Rosine Vieyra Soglo xe nyí togbogansi ɖayi tɔn kpó tònuɖɔtɔ́ ɖé kpó.

Otàn gbɛzǎn étɔn tɔn[jlado | jla asisado]

Soglo nyí jiji to Togo yigbaji xe Flans kpàcɛ ná. é kplɔ́nnu gándó osun kpó nukúnkpédó akwɛ́zinzan kpó gò to wexɔmɛ alavɔ tɔn University of paris kpó École nátionale d'administration kpó. Soglo mɔ asi étɔn Rosine Vieyra xe nyí wexɔmɛ-gbɛ́ étɔn to oxwe 1947 hwenue yé to nukplɔ́n to otò Flans tɔn mɛ. yě wlealɔ to azan awetɔ Liyasun oxwe 1958. yě ji ovì Awe Lehady Soglo (xe nyí jiji to 1960) kpó Ganiou Soglo (xe nyí jiji to 1961) kpó. Soglo lɛkɔ dó Otò Benɛ tɔn (xe yé nɔ ylɔ ɖɔ ɖaxomey to xwelɔnu) mɛ, hwenuena é yí gbeɖéwema osɛ́n kpó nukúnkpédó akwɛ́zizan go tɔn kpó to paris godo. é nyí dódǐnnanutɔ́ akwɛ́ tɔn sɔ́n oxwe 1965 jɛ 1967, énɛgodo wɛ tavɛ-ylɔvi étɔn Christophe Soglo yi hunhlɔn dó yi gàn sɔ́n Sourou-Migan Apithy sí bɔ sɔ yi Nicéphore dó basí lizɔnyizɔnwatɔ́ akwɛ́zinzan tɔn. To oxwe 1972, hwenue Mathieu Kérékou lɛzun togbogan kpó hunhlɔn dó yi gàn kpó godo, Soglo tɔn yi togódó bo wazɔn to azɔnxwe International Monetary Fund (IMF) kpó akwɛ́sɛdótɛn ayihɔ́n tɔn World Bank kpó. To oxwe 1980 lɛ, hwenuena otò Benɛ tɔn ma to nukɔnyi to wexɔ ajɔ́lixo tɔn mɛ, ganɖuɖu Kérékou tɔn basí tito okpli ɖaxo otò Benɛ tɔn xe ná hùn dótɛnmɛdóte ná tonǔɖɔgbɛ susu Multiparty democracy nidó tin. Nicéphore Soglo nyí ɖiɖé nádó lɛzun lizɔnyizɔnwatɔ́ tangan to azan Wiawetɔ xwejisun oxwe 1990. To ovo tintan xe nyí bibla to azan aotɔ xwejisun ohwè 1991 nádó ɖu togbogan oto Benɛ tɔn xé tonǔɖɔgbɛ susu lɛ dó dè omɛ yětɔn lɛ ɖayǐ mɛ, Soglo wɛ jɛnukɔn hwenue é bɛ madó kanɖé-ko linlán (67.73%) ovo xe yě bla tɔn. é sɔ jɛ ganɖuji to azan ɛnɛtɔ Lidósun oxwe 1991. To ohwè dókpó godo, tonǔɖɔgbɛ Renaissance party of Benin (PRB kavǐ RB) nyí didóayi gbɔn Rosine Vieyra Soglo dali bɔ asi étɔn sɔ lɛzun nukɔntɔ ná ogbɛ lɔ́ to oxwe 1994. To ovo xe nyí bibla to xwejisun 1996 mɛ Matxieu Kérékou wɛ ze otɛn tintan bɔ Soglo dó nyí ɖiɖé sɔ́n otɛn lɔ mɛ. To xwejisun oxwe 2001 sìn ovo xe sɔ nyí bibla mɛ, Soglo tɛnkpɔn nádó gɔ̀ ganɖuɖu lɔ́ yi cigbǎ é sɔ jai bɔ Kérékou sɔ vɔ́ ganɖu. Soglo ma sɔgan hwlɛn otɛn lɔ bà to oxwe 2006 ná é kò dó ohwè kanɖé-gban xe osɛn oto Benɛ tɔn dóayi wutu. Ovi étɔn Lehady Soglo kpó Ganiou Soglo kpó tɛnkpɔn nádó ɖu togbogan cigbǎ yé jai.