Doyin Okupe/guw-bj

Sọn Wikipedia
     

Cet article est écrit en Gun (Bénin)

Adedoyin Ajibike Okupe nyí jiji to azán konǔkunawetɔ, xwejisun, oxwe 1952 tɔn mɛ. é nyí dótozɔnwatɔ ɖé kpóɖɔ tònuɖɔtɔ́ ɖé to tògbo náijilia tɔn mɛ. Azɔnxwe amasin tɔn Royal Cross tɔn mɛ wɛ é wazɔn te. é nyí wekantɔ ɖé to Ogbɛ́ national Republican Convention (NRC) tɔn mɛ. E nyí dókpó to mɛxe ahwangan Sanni Abacha sú dó ganmɛ to ganɖuɖu étɔn hwenu lɛ mɛ, E nyí ɖiɖé sɔ́n tonǔɖɔgbɛ Uniteɖ Nigeria Congress party (UNCP) tɔn mɛ. To hweɖenu wayi, é hwlɛnagba nádó nyí ayimatɛngan ayimatɛn Ogun tɔn to tonǔɖiɖɔgbɛ people's ɖemocratic party (pɖp) tɔn mɛ.

Vuhwenu étɔn[jlado | jla asisado]

Doyin nyí jiji to azán konǔkunawetɔ, xwejisun, oxwe 1952 tɔn mɛ to tokpɛvi Iperu tɔn mɛ to Ayimatɛn Ogun Tɔn to togbó náijilia tɔn. Ovi Doyin Mathew Aɖekoya tɔn wɛ ényi, mɛxe nyí azɔnwatɔ to azɔnxwe akwɛ́sɛdótɛn ɖaxo náijilia tɔn. Doyin yì wexɔmɛ to st.Juɖe xe tin to otò Ebute-Meta tɔn mɛ to ayimatɛn Awɔnlin tɔn, é sɔ xyawe to wexɔmɛ Gbobi College tɔn to otò Yaba tɔn mɛ, é sɔ yi wexɔmɛ alavɔ tɔn to Ìbàɖàn to ayimatɛn oyo tɔn.

Azɔn égbesɔ tɔn étɔn[jlado | jla asisado]

ɖilě étlɛ nyíɖɔ Okupe nyí dóto xe tindó onywɛ to Amasin bibasí mɛ, é sɔ nɔ dóalɔ to tonǔɖiɖɔ mɛ. E nyí azinkpónɔ ná azɔnxwe linlinwe Agbasalilo tɔn xe nyíkɔ étɔn nɔ nyí "Mirror" to ojlɛ ɖé mɛ wayi.

Azɔn étɔn tayiɖi dóto xe nɔ basí amasin[jlado | jla asisado]

Doyin wazɔn to dótoxwe axɔlu tɔn to mɛɖevo lɛ glɔ, é tlɛ nyí dótoxwé St. Nicolas tɔn xe tin to Awɔnlin hwɛkpó éwɔ kpó gbɛdóxɛmɛtɔ étɔn lɛ kpó tayiɖi: dóto Seyi Robert kpó dóto Laɖi Okuboyejo kpó dó gba azɔnxwe yětɔn titi. nyǐkɔ Azɔnxwe lɔ tɔn wɛ Royal Cross Meɖical Center xe tin to ayimatɛn Awɔnlin tɔn mɛ. Ayimatɛngan Ogun ɖayǐ tɔn Olusegun osoba nyí xokanse gbɔn azɔnxwe linlinnamɛwe tɔn (The Nation) náijilia tɔn, to liyasun, oxwe 2019 mɛ ɖɔ:"dóto Doyin Okupe kpó gbɛdóxɛmɛtɔ étɔn dóto Seyi Robert wɛ hwlɛn xwecɔtɔ émitɔn sɔ́n oku sí ná sokpɛn xe byɔ́ ota mɛ ná-ɛn to azan konǔkunatɔntɔ, liyasun oxwe 1994" tɔn.

==Tonǔɖiɖɔ==

To ojlɛ ganɖuɖu xuhlɔnnɔ awetɔ Togbo náijilia tɔn, é wazɔn to tonǔɖɔgbɛ National party of Nigeria (NPN) to voɖiɖé oxwe 1983 tɔn hwenu. é sɔ wazɔn sinsinnyɛ ná tonǔɖɔgbɛ National republican convention, to ganɖuɖu atɔ̀ntɔ mɛ. é sɔ nyí dókpó to mɛxe tonǔɖɔgbɛ lɔ dè nádó tin to otɛn kuavɔ didó ná togbogan to voɖiɖé national electoral commission (nec) tɔn to oxwe 1993. Doyin nyí dókpó to mɛxe Ahwangan Sanni Abacha wle dó ganmɛ to ganɖuɖu étɔn hwenu to azán atɔntɔ, kɔnyasun oxwe 1996 tɔn lɛ mɛ, bo nyí ɖiɖésɛ sɔ́n agbahwlɛntɔ lɛ mɛ to ogbɛ́ Uniteɖ Nigeria Congress party (UNCP) glɔ. Togbogan náijilia tɔn Olusegun Obasanjo dè Doyin dó ogantɛn mɛbɔdómɛgotɔ tɔn ná tito nuɖɔnamɛ tɔn ná ganɖuɖu étɔn to oxwe 2000 mɛ, E nyí ɖiɖé nádó yì hwlɛnagba ná ogantɛn ayimatɛn tɔn to tonǔɖɔgbɛ PDP tɔn glɔ. cigbǎ otɛn lɔ nyí yiyi sɔ́n é si gbɔn Gbenga Daniel dali. Enɛgodo Togbogan náijilia tɔn Gooɖluck Jonathan wá ɖé Doyin Okupé tayiɖi alɔgɔtɔ to azɔ̌n lɛ kɔn to oxwe 2012 mɛ. Okupé nɔ basí Nujijla vobibla tɔn ná tonǔɖɔgbɛ PDP tɔn. E wamɔ to voɖiɖé Olusegun Obasanjo tɔn hwenu, Gooɖ luck Jonathan tɔn hwenu, Bukɔla Saraki tɔn hwenu, kpóɖɔ to Atiku abubakar tɔn hwenu lɔsu ga. E ɖɔ numɔtolamɛ étɔn to tonǔɖiɖɔgbɛ PDP tɔn mɛ bo kɔnawudókpɔ́ xɛ tonǔɖiɖɔgbɛ Accorɖ tɔn to oxwe 2017. Ogbɛ̀ Accorɖ tɔn nya ɛn to oxwe 2018 ná é sɔ to voɖiɖé la ná tonǔɖiɖɔgbɛ PDP tɔn, énɛwɛ ná Bukɔla Saraki. E lɛkɔ dó tonǔɖiɖɔgbɛ PDP tɔn mɛ bo sɔ ɖugan xoyiɖɔtɔ tɔn ná Agbahwlɛntɔ dó ogantɛn togbogan Asi Abubakar tɔn to oxwe 2019 mɛ.

Gbezan éton[jlado | jla asisado]

Doyin Okupé ɖa asi étɔn Aɖuralere Okupé. é ji visunnu dókpó, ɖitan Okupé. To voɖiɖé náijilia tɔn hwenu, Doyin nɔgodona Atiku Abubakar xe nyí Agbahwlɛntɔ to tonǔɖiɖɔgbɛ PDP tɔn glɔ, Ovi étɔn sɔ nɔgodona Muhammaɖ Buhari. To xwejisun, oxwe 2020 tɔn mɛ, é nyí lila ɖɔ asi étɔn, Aɖuralere bɛ azɔ̀n COVIɖ-19 tɔn to azán wiawetɔ, lidósun, oxwe 2020 tɔn mɛ.

hunnyahunnya kpó hwɛsadókɔnamɛ lɛ kpó[jlado | jla asisado]

To avǐvɔsun, oxwe 2012 tɔn, ogbɛ́ EFCC tɔn sahwɛ dókɔna Doyin ɖɔ to oxwe 2004 tɔn é gbɔawukpó nádó basí ali Imo tɔn. Ewɔ kpó Ayimatɛngan ɖaxo ɖɔxo lɔ kpó gbɔ to hwɛɖatɛn xɔsa to avǐvɔsun, oxwe 2016 tɔn mɛ, yě sɔ sahwɛ ɖevo dókɔna Doyin ɖɔ éwɔ lɔsu yí ₦702 Miliɔnu to Biliɔnu Awe xe ɖasuki bɛ ɖu lɛ mɛ.

alɔdlɛndónù lɛ[jlado | jla asisado]

xya nyíukɔn dógɔ[jlado | jla asisado]

.