Ayimatẹn Edo Tọn

Sọn Wikipedia
Nọtẹn he to yẹdide Naijilia tọn lọ ji

Ayimatẹn Edo Tọn yin dopo to Ayimatẹn gban-atọ́n-nukundopo he tin to otò Naijilia tọn mẹ lẹ mẹ. Ayimatẹn Edo tọn yin Ayimatẹn dé he to Hùwaji Otò Naijilia tọn. Tatọ́-tònọ etọn wẹ Tòdaho Benin tọn. Eyin didoai to azan ko-atọ́nnukunawetọ Avivọsun owhe 1991. Bo yin dìde sọn Ayimatẹn Bendel tọn hoho. Ayimatẹn Edo tọn do dogbo hẹ Ayimatẹn Kogi tọn to Agewaji-Whèzẹtẹn, dohlán whèzẹtẹn Ayimatẹn Anambra tọn. Ayimatẹn Edo tọn do dogbo hẹ Ayimatẹn Delta tọn to Huwaji-Whèzẹtẹn, dohlán whèzẹtẹn Ayimatẹn Ondo tọn. Mẹ hihia he wa aimẹ to owhe 2006 dohia dọ Ayimatẹn Edo tọn yin Ayimatẹn ko-nukunẹnẹtọ he gbẹtọ su te hugan to Otogbo Nigeria tọn mẹ. Ayimatẹn Edo tọn wẹ yin Ayimatẹn ko-nukunawetọ he klo hugan to Otogbo Nigeria tọn mẹ.

Gandudu-Lẹdo to Ayimatẹn Edo tọn mẹ[jlado | jla asisado]

Ayimatẹn ehe bẹ Gandudu Lẹdo tọn fọtọ̀n-nukunatọ̀n (18) hẹn, ehelẹ wẹ:

  1. Akoko-Edo
  2. Egor
  3. Esan Central
  4. Esan North-East
  5. Esan South-East
  6. Esan West
  7. Etsako Central
  8. Etsako East
  9. Etsako West
  10. Igueben
  11. Ikpoba-Okha
  12. Orebo
  13. Orhionmwon
  14. Ovia North-East
  15. Ovia South-West
  16. Owan East
  17. Owan West
  18. Uhunmwonde

Akọ̀ jọun Ayimatẹn Edo tọn lẹ[jlado | jla asisado]

Akọ̀ jọun Ayimatẹn Edo tọn lẹ wẹ Binis, Etsako, Esans, Owans,Okpe, Igbanke, Ota, Ema po Akoko-Edo.Ogbe voovo atọ́n wẹ tin to Ayimatẹn lọ mẹ, delẹ to ye mẹ wẹ: Edo, Igarra, Etsako/Afemai, Esan po Okpamheri.

Gandudu-Lẹdo tọn lẹ to Ayimatẹn Edo tọn mẹ Ogbè
Akoko-Edo Aduge; Akuku; Ebira; Enwan; Igwe; Ikpeshi; Ivbie North-Okpela-Arhe; Okpamheri; Okpe; Oloma; Ososo; Sasaru; Ukaan; Uneme
Esan Central Esan
Esan North East Esan
Esan South East Esan
Esan West Esan
Etsako Ivbie North-Okpela-Arhe;
Etsako Central Etsako
Etsako East Etsako
Etsako West Etsako
Igueben Esan
Ikpoba-Okha Edo, Itsekiri
Oredo Edo
Orhionmwon Edo; Ika;
Ovia North East Edo
Ovia South West Edo
Owan East Emai-Iuleha-Ora; Ghotuo; Idesa; Ihievbe
Owan West Emai - Iuleha, Ora
Uhunmwonde Edo; Ika

Àkọ́ po Sinsẹ́n jọun he tin to Ayimatẹn Edo tọn lẹ po[jlado | jla asisado]

Sinsẹ́n Klistiani lẹ tọn wẹ su hugan to Ayimatẹn Edo tọn mẹ, ṣigba medelẹ gbẹ nọ basi sinsẹ̀n Malenu lẹ tọn po sinsẹ̀n Devo amọ yé ma su.

Ayimatẹn-gán[jlado | jla asisado]

Yinkọ Tẹmme Owhe Gandudu Etọn To Vivọnu Gandudu Etọn Tonudọgbẹ́
John Ewerekumoh Yeri Ayimatẹn-gán Avivọsun 1990 Alunlunsun 1992 (Awhànzọ̀n)
John E.K. Odigie Oyegun Ayimatẹn-gán Alunlunsun 1992 Abọ̀húnsun 1993 SDP
Mohammed Abul-Salam Onuka Anadenanutọ 9 Awewesun 1993 14 Zósun 1994 (Awhànzọ̀n)
Bassey Asuquo Anadenanutọ 14 Zósun 1994 22 Avivọsun 1996 (Awhànzọ̀n)
Baba Adamu Iyam Anadenanutọ 22 Avivọsun 1996 7 Avivọsun 1998 (Awhànzọ̀n)
Anthony Onyearugbulem Anadenanutọ 7 Avivọsun 1998 29 Nuwhàsun 1999 (Awhànzọ̀n)
Lucky Igbinedion Ayimatẹn-gán 29 Nuwhàsun 1999 29 Nuwhàsun 2007 PDP
Oserheimen Osunbor Ayimatẹn-gán 29 Nuwhàsun 2007 12 Abọ́húsun 2008 PDP
Adams A. Oshiomhole Ayimatẹn-gán 12 Abọ́húsun 2008 12 Abọ́húsun 2016 AC
Godwin Obaseki Ayimatẹn-gán 12 Abọ́húsun 2016 PDP

Ayidedaitẹn saditọ lẹ tọn to Ayimatẹn Edo tọn[jlado | jla asisado]

  • Okò
  • Mẹpọ́nnu-Zaanu
  • Sika
  • Osẹ̀n wewe
  • Mabli
  • Gànyuu
  • Amì
  • Gypsium
  • Phosphate
  • Lignite
  • Bitumen
  • Dolomite

Tomẹnu Ayimatẹn lọ tọn lẹ yin yinyọnẹn na glezọn yetọn.

Ayidedaitẹn saditọ lẹ tọn to Ayimatẹn Edo tọn[jlado | jla asisado]

  • Okọ́ta Somorika do Akoko Edo-
  • Okọ́ta Usomege do Apana-Uzairue
  • Tándo Ise do Agenebode
  • Ambrose Alli Square do Ekpoma.
  • BFFM Building do Ewu.

Nọtẹn Wepinplọn tọn lẹ to Ayimatẹn Edo tọn[jlado | jla asisado]

  • Politẹknik Auchi
  • Wehọmẹ Alavọ Ambrose Alli, Ekpoma
  • Wehọmẹ Alavọ Benson Idahosa, Benin City
  • Wehọmẹ Alavọ Ayimatẹn Edo tọn
  • Wehọmẹ Politẹknik Ayimatẹn Edo tọn, Usen
  • Edo Technical College
  • Wehọmẹ Alavọ Igbinedion, Okada
  • Politẹknik Kings
  • Wehọmẹ Alavọ Samuel Adegboyega, Ogwa
  • Politẹknik Shaka
  • Wehọmẹ Alavọ Benin(UNIBEN)
  • Wehọmẹ Alavọ Wellspring
  • College of Education, Ekiadolor
  • College of Agriculture, Iguoriakhi

Gbẹtọ nukundeji lẹ sọn Ayimatẹn Edo tọn[jlado | jla asisado]

  • John Odigie Isegun- Ayimatẹn-gán hoho Ayimatẹn Edo tọn
  • Goodwin Obaseki- Ayimatẹn-gán
  • Erhabor Emokpae-
  • Mike Akhigbe- Ogan Awhànfunto tọji Naijilia tọn
  • Dele Giwa- Linlinwekantọ
  • Albert Legogie- Tonudọtọ
  • Michael Imoudu- Avunlọyina-jlọjẹtọ
  • Julius Momo Udochi-
  • George Agbazika Innih
  • Abdul Rahman Mamudu
  • Aigboje Aig-Imoukhuede
  • Adam Oshiomole-Ayimatẹngan hoho Ayimatẹn Edo tọn tọn
  • Chris Oyakhilome- Nukọntọ sinsẹ̀n Klisteni tọn
  • Tony Momoh-
  • Maymunah Kadiri- Dotozọ́nwatọ
  • Anthony Ikhazoboh
  • Ambrose Alli-
  • Osayuki Godwin Oshodi- Mẹbọdo azinponọgo ( Wehọmẹ Alavọ Benin tọn)
  • Jacob U. Egharevha- Whenuho-kantọ
  • Samuel Ogbemudia
  • Anthony Enahoro- Avunlọyina-jlọjẹtọ
  • Festus Iyasi- Kinkantọ
  • Odia Ofeimun- Miloinilo-Kantọ
  • Goodwin Abbe-
  • John Edokpolo- Avunlọyina-jlọjẹtọ po Nukọntọ sinsẹ̀n Klisteni tọn
  • Victor Uwaifo- Hànjitọ
  • Benson Idahosa- Nukọntọ sinsẹ̀n Klisteni tọn
  • Sonny Okosun- Hànjitọ
  • Augustine Eguavoen- Agbàwhlẹntọ
  • Felix Idubor-
  • Festus Ezeli- Agbàwhlẹntọ
  • Modupe Ozolua
  • Tony Anenih- Agbàwhlẹntọ
  • Gabriel Igbinedion- Ajọwatọ
  • Raymond Dokpesi- Tonudọtọ
  • Lancelot Odúwa Imasuen- Nù bayitọ po Anademẹtọ
  • Suyi Davies Okungbow- Kinkantọ
  • Peter Odemwingie- Agbàwhlẹntọ
  • Chris Aire- Yedenanutọ
  • Francis Edo-Osagie- Ajọwatọ
  • Kamaru Usman-
  • Yakubu Aiyegbeni-Agbàwhlẹntọ
  • Rema- Hànjitọ
  • Phillip Shaibu- Osẹ́n-doaitọ, Tonudọtọ pọ Ayimatẹn-gàn Mẹbọdo
  • Eghosa Asemota Agbonifo- Tonudọtọ
  • T.M. Yesufu- Adọkuntọ po Mẹbọdo azinponọgo ( Wehọmẹ Alavọ Benin tọn)
  • Odion Jude Ighalo- Agbàwhlẹntọ
  • Victor Osimhen- Agbàwhlẹntọ
  • Aisha Yesufu- Avunlọyina-jlọjẹtọ
  • Yvonne Jegede- Aihundatọ Nikikodonamẹton
  • Zakariyau Oseni- Weyọnẹntọ
  • Mike Ozekhome- Whèyidọtọ po Avunlọyina-jlọjẹtọ-jlọjetọ
  • Mike Oghiadomhe- Awhànfunto Numiimọnọ
  • Solomon Arase- Ponọ hoho
  • Julius Aghahowa- Agbàwhlẹntọ
  • Sam Loco Efe- Aihundatọ
  • Augustus Aikhome- Awhànfuntọ Numimọnọ
  • Helen Paul- Fànfúnnọ po Aihundatọ
  • Lancelot Oduwa Imasuen- Nù bayitọ po Anademẹtọ
  • Joe Edionwele- Tonudọtọ
  • Lucky Igbinedion- Tonudọtọ po Ayimatẹngan hoho Ayimatẹn Edo tọn tọn
  • Oserheimen Osunbor- Whèyidoto po Ayimatẹngan hoho Ayimatẹn Edo tọn tọn