Akinola Maja
Mẹtogantẹnmẹ Akinola Maja M.D yin amasinzọnwatọ yovo tọn bo yin tòvi Naijilia tọn de, e yin ajọwatọ homẹdagbenọ de, podọ tonudọtọ de, ewọ sọ wẹ ogán ogbẹ́ Jọja Naijilia tọn lẹ tọn (Nigeria Youth Movement) sọn owhe 1944 jẹ 1957. Enẹgodo e sọ yin ogán na oduduwavi lẹ to 1953. E du ogán baba Eko tọn Awanu kotọ Orile Ijaye tọn di Amasinzọnwatọ azọnyọnẹntọ. Maja plọnwe to 1918 to Wehọmẹ Alavọ Edinburgh tọn. E nọte to yovotomẹ na owhe atọn whẹpo do gọwa Naijilia to 1921. E wazọ́n pẹẹde po ahọlu mẹhẹnsẹntọ lẹ po whẹpo dó yi hùn dotowhe etọn titi.
Gbẹzan
[jlado | jla asisado]Akinola Maja wẹ yè ji to Sope Akinola Pearce, oyín otọ́ etọn tọn wẹ James Adaramaja, Atinpatọ de wẹ otọ́ etọn yin. Onọ etọn sọ yin bledi satọ de. Aliklan Breadfruit tọn wẹ yé nọnọ to Awọnlin, yé do yinkọ ehe na Aliklan lọ na ajọ́ he onọ̀ etọn nọ wa wutu. Hẹnnumẹ Pearce tọn lẹ wá sọn lẹdo Saro tọn mẹ, otọ́ Maja tọn zọn bọ yé yí Maja dọ e dona hiawe dandan nado penukundo hagbẹ whẹndo etọn tọn lẹpo go. Onọ etọn sẹ̀ akuẹ whe nado dó e wehọmẹ to togodo, ehe hẹn Maja jẹ Scotland. Nujijọ tintengbe de jọ to gbẹzan Maja tọn mẹ to owhe 1918 whenue yovo agbasa wewenọ lẹ gbẹwanna ẹn na akọ̀ he mẹ e wá sọn wutu. Maja tọ́nta hú ohà etọn lẹ to wepinplọn mẹ he zọn bọ e jẹ na nunina di mẹhe pegan hugan, bo jẹ na gbedewema yiyi dé to wehọmẹ lọ mẹ. E yin nupaṣamẹ na wehọmẹ vigbẹ etọn lẹ po jonọ he wa dla wehọmẹ lọ pọn po lẹ nado mọ dọ ovi Naijilia tọn wẹ wadagbe hugan to owhe lọ mẹ. Na ṣiylọ yinkọ etọn tọn, ye hẹn Maja dote ma nado yi basi zepọn nado dohia dọ nugbonugbo ewọ wẹ jẹna nunina ehe nugbonugbo. Dile Maja doaiego dọ homẹvuu yin nado mẹwu wẹ ṣẹnṣẹn e magbe nado jo yinkọ jonọgbe otọ etọn tọn do bo San yinkọ otọ́ he ji otọ etọn tọn dogligo sọn Adaramaja dó Maja. Maja magbè dọ ovide to okun e tọn mẹ ma na do otọ yinkọ he ma yin Naijilia tọn. Àṣà ehe wẹ hẹnnu Maja tọn sunnu to hihodo jẹ egbehe to whenu e gọ do Naijilia. To yovo whenu Maja wazọn pẹde to azọnwhe Ahọlu tọn na matindo na todido he azọn ehe na naẹn wutu. Maja Yi nado dó azọ́n etọn titi ayi to Awọnlin. To owhe 1957 Maja yin dopo to mẹhe dó Azọnwhe Akwẹ sẹdotẹn tọn ayi to Naijilia National Bank of Nigeria podo hagbẹ Devo lẹ po taidi T.A Doherty Olatunde Johnson po Harmzat Subair po. Azọnwhe ehe yin mẹwigbeji tọn he yọn bo tindo kanṣiṣa he yọn po tonudọgbẹ Action Group po. To mẹhe do akwẹsẹdotẹn ehe ayi wẹ ye yìn sinsin dopọ hẹ ada jọja lẹ tọn je yé mọ yọọ dọ Nigeria National Youth Movement bo e do yindọ to godomẹ ye ze azọnwhe he nọ zin linlinwe jẹ gbonu he yin nulatọ na linlinwe Daily Service Newspaper. Linlinwe Daily Service bẹ́ azọn di hoyidọtọ na ada jọja Naijilia lẹ tọn. To owhe ao he jẹnukọn na ada mẹdekannujẹ Naijilia tọn, Maja tindo kọdetọn dagbe to àjọ vovo lẹ bibasi mẹ. To bẹjẹeji owhe 1950 tọn Maja kọngbedopọ po sule Gbadamosi po nado do azọnwhe Ajọ caramic tọn de do Ìkòròdú. Maja sọ yin anadenanutọ azọnwhe National investment properties he tonudọgbẹ Action Group tọn do nọ mọ Akuẹ Zan na nujijla ovo tọn, Maja wlealọ hẹ mẹtogantẹmẹ Comfort Ọbasa Maja he yin viyọnnu Ahọvi Orisadipe Obasa. Mẹtogantẹmẹ Obasa Maja yin Erule Kuti Awọnlin tọn. ogantẹn ehe wẹ hẹn zun Ahọsí onọ to Awọnlin. Maja do ovi ẹnẹ, mẹjitọ Maja tọn lẹ nọ Gaba square petlezin aga awenọmẹ he yin tunkan to Naijilia. Todin nọtẹn yetọn yin fijọ̀fi to Awọnlin na otan etọn. Dotozọnwatọ Oladipo Maja he yin ovi etọn yin mẹhe he ye yọnẹn lẹdope podọ homẹdagbenọ dè wẹ ewọ. Apadewhe dotowhé etọn yin nukunzọnwiwa nado sọgan nọ wa nukunzọn na mẹhe nukun to yadona lẹ vọnu. Maja yin matintọ to 1976 to owhe kanwe e lan ṣinatọn.