Cornelia Sorabji
Cornelia Sorabji (15 Abọ̀húsun 1866 – 6 Liyasun 1954) yin India-nu de he yin whẹyidọtọ, wekantọ bosọ yin dopo to mẹhe yí vivẹnudo do hẹn diọdo wá lẹdo yetọn mẹ lẹ mẹ. Ewọ wẹ yin yọ́nnu tintán he fó wehọmẹ Alavọ tọn Bombay tọn, bosọ yin yọ́nnu tintán he yì plọ́n osẹ́n to wehọmẹ Alavọ tọn Oxford tọn. To whenue e lẹkọyi India to nupinplọn etọn to Oxford godo, Sorabji biọ azọ́n alọgigọnamẹ po ayinamẹninamẹ po tọn mẹ do purdahnashins lẹ tamẹ, yèdọ yọ́nnu delẹ he yè ko dosẹ́n dọ yé ma dona nọ do hodọdopọ depope hẹ sunnu lẹ, amọ́ e ma pa ẹ nado yiavunlọ na yé to whẹ̀datẹn na, taidi yọ́nnu de, e ma tindo jlọjẹ to osẹ́n-liho nado wamọ to India. Nado didẹ nuhahun ehe, Sorabji de nado yì sọawuhia to mẹtẹnpọn LLB tọn mẹ to Wehọmẹ Alavọ tọn Bombay tọn to 1897 podọ mẹtẹnpọn ovẹvivẹ basitọ lẹ tọn to Whẹ̀datẹn Daho Allahabad tọn mẹ to 1899. E lẹzun yọ́nnu tintán he yin whẹyidọtọ to India, ṣigba e ma yin pinpọ́nhlan di mẹhe gán penukúndo owhẹ̀ mẹdevo lẹ tọn go to whẹ̀datẹn daho mẹ de kakajẹ whenue osẹ́n he gbẹ dọ yọ́nnu lẹ ma gán yin whẹyidọtọ lọ wa yin didiọ to 1923.
E tindo mahẹ to tito hagbẹ he nọ basi nujijla ahọlu tọn he gán yidogọna dagbemẹninọ mẹdevo lẹ tọn susu lẹ mẹ, delẹ to yé mẹ wẹ, National Council for Women in India, Federation of University Women, po Bengal League of Social Service for Women po. E jẹagọdo tito lọ nado ze pọndohlan yọ́nnu Whèyihọ-waji Europe tọn lẹ tọn nkọ do vivẹnudido lọ nado hẹn diọdo wá na yọ́nnu India tọn lẹ mẹ, bo nọ to aṣeji gando afọdide diọdo hinhẹnwa tọn lẹ go, bosọ jẹagọdo diọdo niyaniya tọn lẹ. Sorabji yise dọ whẹpo diọdo to tonudidọ liho na do hẹnai ganji, yọ́nnu lẹpo dona plọnwe whẹ. E nọgodona Raj omẹ Britain tọn lẹ tọn, gọna purda na yọ́nnu nukọ̀ntọ lẹ to sinsẹ̀n Hindu tọn mẹ, bo jẹagọdo aliho anadidena nulẹpo gbọn mẹdetiti dali India tọn. Pọndohlan etọn lẹ glọnalina ẹn ma nado mọ godonọnamẹ he sin hudo e do nado tindo alọkẹyi na diọdo lẹ to nukọ̀nmẹ. Sorabji kàn zinjẹgbonu susu lẹ, he tindo nuyiwadomẹji taun to bẹjẹeji owhe kanweko 20tọ tọn lẹ mẹ.
Ovu whenu etọn po Wepinplọn po[jlado | jla asisado]
Cornelia Sorabji yin jiji to azán 15 Abọ̀húsun 1866 tọn to Nashik, to lẹdo Bombay Presidency tọn to British India. Ovi ao wẹ mẹjitọ etọn lẹ ji, podọ yè do yinkọ enẹ na ẹn nado do gbegbo hia onọ̀ daho etọn Lady Cornelia Maria Darling Ford, he penukún do e go. Otọ́ etọn, Yewhenọ Sorabji Karsedji, yin mẹdehlan Mẹylọhodotọ Klisti tọn lẹ tọn de he diọda sọn sinsẹ̀n Zoroastrianism tọn mẹ, podọ Sorabji yise emi ko yin dopo to omẹ tangan he diọlinlẹnna Wehọmẹ Alavọ tọn Bombay tọn nado nọ nagbe yọ́nnu lẹ nado no do mahẹ to tito he na zọn bọ yé gán mọ gbedewema yí lẹ mẹ. Onọ̀ Etọn, Fracina Ford (he nọ yin Santya dai), ko yin sisọdodovi bo yin pinplọ́n whẹ́n to whenue e gbẹ do owhe wiawe gbọn asú po asì po Britain delẹ dali, podọ yé sọ gọalọ nado do wehọmẹ yọ́nnu lẹ tọn susu ai to Poona (Pune todin). Godoninọnamẹ onọ̀ etọn tọn gando wepinplọn yọ́nnu lẹ tọn go, gọna nukúnpipedo mẹhe to hudo mẹ to lẹdo lọ mẹ lẹ go po, wẹ whàn Cornelia Sorabji nado nọ hoavùn do yọ́nnu lẹ tamẹ. To owé etọn lẹ mẹ, Cornelia Sorabji ma tlẹ nọ donu sinsẹ̀n go (adavo to whenue e to hodọ gando avọsinsan Parsi tọn go), mọ e ma kàn gando nukunvandomẹ depope he sinsẹ̀n didiọ nọ hẹnwa go to otàn gbẹzan etọn he e kàn lẹ mẹ.
Sorabji do nọviyọnnu atọ́n he to ogbẹ̀, ehe mẹplọntọ he sọ yin mẹdehlan Susie Sorabji po dotó Alice Pennel po tin te, gọna nọvisunnu dopo he gbẹ po to ogbẹ̀; nọvisunnu awè diẹ lẹ ku to pẹvi. Belgaum wẹ e zan gbẹzan ovu whenu tọn etọn te jẹnukọn, enẹgodo to Pune. E mọ weplọnmẹ yí to whégbe podọ to wehọmẹ. E yì wehọmẹ daho Deccan College tọn, bo yin wehọmẹvi yọ́nnu tintán, bosọ yin wehọmẹvi he wazọ́n hugan to mẹtẹnpọn godo tọn lọ mẹ, podọ ehe gán ko zọn bọ e na mọ ajọ̀ wehọmẹ yìyì dogọ tọn yí nado yì hiawe to England. Dile Sorabji dọ ẹ do, yè ma na ẹn ajọ̀ lọ, podọ kakatimọ e wazọ́n taidi mẹplọntọ Glẹnsigbe tọn ojlẹ gli tọn de to wehọmẹ daho Gujarat College, he yin wehọmẹ sunnu lẹ tọn de mẹ.
E lẹzun yọ́nnu tintán he fó to wehọmẹ Alavọ tọn Bombay tọn, po gbedewema omẹ̀ tintan tọn po to wékinkan mẹ. To 1888, Sorabji kanwéhlan National Indian Association bo biọ alọgọ nado dotana wepinplọn etọn. Ehe Mary Hobhouse (mẹhe asú etọn Arthur yin dopo to wedegbẹ́ Council of India tọn mẹ) nọgodona podọ Adelaide Manning, Florence Nightingale, Sir William Wedderburn, po mẹdevo lẹ po jọ̀ akuẹ nado nọgodona na ẹn. Sorabji yì England to 1889 bo nọpọ hẹ Manning po Hobhouse po. To 1892, na họntọn Glẹnsinu etọn lẹ basi ovẹvivẹ do ota etọn mẹ wutu, Congregational Congress na ẹn dotẹnmẹ vonọtaun nado tindo mahẹ to mẹtẹnpọn gbedewema-Bachelor of Civil Law tọn yíyígodo tọn mẹ to Somerville College, to Oxford, bo lẹzun yọ́nnu tintan he wamọ to whenuho mẹ.
Osẹ́nzọ́n-wiwa[jlado | jla asisado]
To whenue e lẹkọyi India to 1894, Sorabji biọ azọ́n alọgigọnamẹ po ayinamẹninamẹ po tọn mẹ do purdahnashins lẹ tamẹ, yèdọ yọ́nnu delẹ he yè ko dosẹ́n dọ yé ma dona nọ do hodọdopọ depope hẹ sunnu lẹ. To ninọmẹ susu mẹ, yọ́nnu ehelẹ nọ do nutindo lẹ jẹ oba de mẹ, sọgan yé ma do azọ́nyinyọnẹn osẹ́n tọn he jẹ̀ nado dọ po nujikudo po dọ emi tọn wẹ. Yè na dotẹnmẹ vonọtaun Sorabji nado basi obiọ lẹ do ota yetọn mẹ gbọn tẹnmẹpọ́nnamẹtọ Britain-nu Kathiawar tọn lẹ po ahọvi Indore tọn lẹ po ji, amọ́ ewọ lọsu ma gán yiavunlọna yé to whẹ̀datẹn, na taidi yọ́nnu de, e ma tindo tẹninọ azọ́nyinyọnẹn tọn de to tito osẹ́n tọn India tọn mẹ. Nado didẹ nuhahun ehe, Sorabji de nado yì sọawuhia to mẹtẹnpọn LLB tọn mẹ to Wehọmẹ Alavọ tọn Bombay tọn mẹ to 1897 podọ mẹtẹnpọn ovẹvivẹ basitọ lẹ tọn to Whẹ̀datẹn Daho Allahabad tọn mẹ to 1899. E lẹzun yọ́nnu tintán he yin whẹyidọtọ to India, ṣigba e ma yin pinpọ́nhlan di mẹhe gán penukúndo owhẹ̀ mẹdevo lẹ tọn go to whẹ̀datẹn daho mẹ de kakajẹ whenue osẹ́n he gbẹ dọ yọ́nnu lẹ ma gán yin whẹyidọtọ lọ wa yin didiọ to 1923.
Bẹsọn 1902, Sorabji jẹ ovẹvivẹ basi ji to India Office nado wleawuna whẹ̀yidọtọ yọ́nnu de he na nọ nọte na yọ́nnu lẹ po ovi lẹ po to whẹ̀datẹn pẹvi lẹ. To 1904, e yin dide taidi Alọgọtọ Yọ́nnu na Whẹ̀datẹn Gudutọ lẹ tọn to Bengal podọ to 1907, na hudo tin taun na tẹninọnamẹ mọnkọtọn wutu, Sorabji ko to azọ́n wà to Bengal, Bihar, Orissa, po Assam Po. To owhe 20 he bọdego lẹ gblamẹ, e whè gbau, Sorabji kò gọalọna yọ́nnu po tọ́ṣiọvi po 600 nado hoavùn na jlọjẹ yetọn to osẹ́n liho, podọ e ma nọ yí akuẹ depope to yé si to whedelẹnu. To godo mẹ, e wá kanwé gando susu to owhẹ̀ enẹlẹ mẹ go to owé lọ Between the Twilights mẹ podọ to otàn gbẹzan tọn etọn awè he ewọ lọsu kàn lẹ mẹ. To 1924, dotẹnmẹ wá yin nina yọ́nnu lẹ nado nọ doalọ to osẹ́nzọ́n-wiwa mẹ to India, podọ Sorabji biọ e mẹ to Culcutta. Etomọṣo, na wangbẹna sọn sunnu lẹ de wutu, e gbọ bo nọ wleawuna linlẹn lẹ gando owhẹ̀ lẹ go, kakati nado nọ yì nọte to whẹ̀datẹn bo penukúndo yé go na ede.
Sorabji yí gbọjẹ sọn whẹ̀datẹn daho to 1929, bo wá nọ London, e nọ yì dla India pọ́n to avivọ whenu lẹ. E ku to whégbe, Northumberland House, Green Lanes to Manor House, London to azán 6tọ Liyasun 1954 mẹ, to owhe 87 mẹvi yinyin mẹ.