Rosine Vieyra Soglo
|
This article is written in Gun (Gungbe) |
Rosine Honorine Vieyra Soglo he ajidonu yinkọ etọn nọ yin Rose-Marie Honorine Vieyra; yín jiji to azán 7tọ Whejisun owhe 1934 – azan 25tọ Liyasun 2021 tọn to Benin, ewọ sọ yin tonudọtọ Bénin tọn de. Soglo sẹ̀n taidi Yọnnu Tintan Benin tọn sọn 1991 jẹ 1996 to ojlẹ he mẹ asu etọn, Nicéphore Soglo tin to togan yin te.[1][2][3] Eyin yinyọnẹn taidi Yọnnu Tintan Benin tọn to ojlẹ vòbibla tọn he bọdo diọdo Bénin tọn go lẹ mẹ.[4]
To 1992, Soglo, lẹzun yọnnu Bénin - nu tintan he wleawuna ogbẹ́ tonudidọ tọn yọyọ de, yedọ Benin Rebirth Party (RB)[2] bo sọ wadevizọn taidi dopo to hagbẹ Plidopọ Akọta Bénin tọn lẹ mẹ, he wa devizọn to sẹndoaitẹn 16tọ Kutọnu tọn, bo sọ to mọ sọn 1999 kakajẹ gbọjẹ gaa etọn whenu to Afínplọsun azan 20tọ mẹ to owhe 2019[2] tọn mẹ. E sọ sẹ̀n taidi hagbẹ Pipli Sẹ́nbasitọ lẹ tọn de sọn 2004 jẹ 2009. Enẹwutu, Azọ́nwatọgbẹ́ Bénin tọn lẹ po tonudọtọ lẹ po do yinkọ na ẹn dọ "Maman".
Bẹjẹeji gbẹ̀zán etọn tọn
[jlado | jla asisado]Soglo, he yinkọ etọn nọ yin Rose-Marie Honorine Vieyra, yin jiji to azan 7tọ Whejisun owhe 1934 tọn, to Ouidah Dahomey do whẹndo adọkunnọ tọn de mẹ sọn lẹdo Afro-Brazilian tọn mẹ. Otọ́ etọn nọ wazọ́n to pinpán - glintẹn podọ to azọ́nwhé de he penugo nado do ovi etọn ẹnẹ lẹ Rosine po nọvisunnu etọn atọ̀n lẹ po hlan France na wepinplọn yetọn. To 1946, e sẹtẹn yì France nado yì wehọmẹ daho to Lycée de Jeunes Filles de Caen. To enẹgodo eyi plọn osẹ́n to wehọmẹ daho. To gbedewema - yíyí godo, Soglo yì osẹ́n - zọ́n mẹ, bo wazọ́n taidi bailiff sọn 1965 jẹ 1968 podọ whẹpo do lẹzun whẹ̀yidọtọ de. Vieyra Soglo nọ dó ogbè susu bo nọ do Glẹnsigbe, Fon, Flansegbe, po Mina po (he sọ nọ yin yiylọdọ ogbè Gẹn lẹ tọn). Vieyra dukosọ hẹ Nicéphore Soglo to France to 1947, to whenuena yé omẹ awe lẹ yin wehọmẹvi po jọja aflanmẹ lẹ po he tindo owhe 16 po 14 po. Asu po asi po lọ wlealọ to 2 juillet 1958, bo tindo visunnu awe. Visunnu mẹho yetọn, Léhady Soglo (he yin jiji to 1960), yin mẹbọdomẹgo hoho de to otò Cotonou tọn mẹ sọn 14 août 2015, kakajẹ 2 août 2017, whẹpo do yìn didote na e doalọ to mẹhodu mẹ wutu. E yì kanlinmọgbenu to France to 2017 bo yin whẹdana nado yì sẹ̀ngàn na owhe ao to gànpa lọ mẹ. Visunnu yetọn awetọ, Ganiou Soglo (yin jiji to owhe 1961 tọn), he yin devizọnwatọ togán tọn dai tọn de bo sọ tọ́n to vobibla whenu nado yin togán de, yin sodedo bo yin awugblena to mẹgbiyinyan de mẹ to 5 février 2004.
Azọ́n etọn
[jlado | jla asisado]Dile Nicéphore Soglo to nuplọn to wehọmẹ École nationale d'administration (ENA), Rosine Vieyra Soglo de nado doafọna wepinplọn etọn titi lẹ to osẹ́n - liho to France. E wazọ́n taidi Kunnudetọ de to bailiff sọn 1965 jẹ 1968 to bẹjẹeji azọ́n tonudidọ tọn asu etọn tọn. To ojlẹ dopolọ mẹ, Nicéphore Soglo yin dide taidi Azọ́nwatọgbẹ́ to gandudu ojlẹ gli tọn Awhàngán Christophe Soglo tọn whenu to bẹjẹeji owhe 1960 lẹ tọn. To 1972, Awhàngán Mathieu Kérékou tọn gbawhàn gandudu otò lọ tọn to 1972 po Dahomeyan coup d'état po. Nicéphore po Rosine Soglo yin hinhẹn po huhlọn po nado họnyi kanlinmọgbenu to sébibla lọ godo bo nọ̀ tògodo na owhe 18. Asu po asi po lọ nọ nọ̀ Washington D.C. to 1980 lẹ whenu, fie Nicéphore Soglo nọ wazọ́n te taidi anadenanutọ to Akuẹsẹdotẹn Aihọn tọn. To godo mẹ, yé mọ dotẹnmẹ nado lẹkọyi Bénin nado yì opli akọta tọn lẹ to Cotonou to février 1990, he dohiagona diọdo otò lọ tọn lẹ to aliho yọyọ mẹ. Soglo lẹzun Togán-sì tintan Bénin tọn to août 1991 to whenuena asu etọn Nicéphore Soglo yin dide taidi Togán to nuyiwa vòbibla otò lọ tọn whenu. To 1992, Yọnnu Titan Soglo wleawuna Adà Bénin - nu lẹ tọn lọ (RB) bo lẹzun yọnnu tintan to Bénin - nu lẹ tọn mẹ nado ze ogbẹ́ tonudidọ tọn de dai. Rosine Vieyra Soglo ze adà Bénin tọn lọ dai nado nọgodona asu etọn, he ma tindo godonọnamẹ he gbayipe sọn pipli tonudidọ otò lọ tọn dè. To owhe he bọdego mẹ, pipli tonudọtọ lẹ tọn he tin to La Renouveau de hodidọ de tọ́n gbọn Soglo dali hlan godonọnamẹtọ tulinamẹ tọn asu etọn tọn lẹ nado kọnawudopọ hẹ tonudọgbẹ he e zedai nado nọgodona asu etọn. Ogbẹ́ yọyọ Rosine Vieyra Soglo tọn lọ, wẹ yin omẹ 20 he sinai to Plidopọ Otò tọn ji to alahọ 1995 tọn mẹ. Ṣigba, Togán Nicéphore Soglo, he to dindin nado vọ́ onú lẹ jlado, yin dududeji gbọn Togán dai tọn Mathieu Kérékou dali to gandudu Bénin tọn whenu. To 1999, Rosine Vieyra Soglo yin dide do Plidopọ Akọta Bénin tọn ji, he nọtena Atọ̀họ̀ - Nuhihọ́ lọ Tọn 16 he nọ yin Coton. E basi tito plidopọ etọn tọn sọn 1999 kakajẹ 20 71, bo vọ́ huhlọn mọyi to aliho debọdo - dego tọn debọdo - dego tọn mẹ. To ojlẹ etọn mẹ taidi mẹbọdomẹgo lẹ, Rosine Soglo lẹzun hodidọ mẹhẹngble tọn de heyin hinhẹn gbayipe gbọn Togán Mathieu Kérékou, Thomas Boni Yayi, po Patrice Talon. tọn lẹ dali to agọe, Soglo yin hogbe mẹṣanko tọn lẹ to Whẹdatẹn Daho Daho Ju lẹ tọn mẹ. To yidogọ mẹ, Soglo wà sinsẹ̀nzọn to ojlẹ dopolọ mẹ taidi hagbẹ Bénin - nu lẹ tọn to Pipli Sẹ́nbasitọ lẹ tọn mẹ sọn 2004 jẹ 2009. To 2007, Soglo kọnawudopọ hẹ Ogbẹ́ he nọ nọ̀ pọ nado wanu to whẹho tonudidọ tọn to pọmẹ hẹ Antoine Idji Kolawolé po Bruno Amoussou. Ogbẹ́ ehe lọ họ̀nwezun to mars 2007 to vòbibla sinsẹ̀n tọn whenu bo mọ aisinnu 20 yí. To whenue Soglo yin didetọ́n jẹ avril 2011, ewọ wẹ yin ogán tonudọgbẹ ADD tọn. Ṣigba, to vòbibla 2011 tọn whenu, e kọnawudopọ hẹ Ogbẹ́ Otò lọ tọn bo dopagbe nado hẹn gandudu po aṣa Bénin tọn po pọnte dogọ. To avril 2015 tọn mẹ, Soglo yin dide taidi mẹhe ze yinkọ dai na Plidopọ Akọta lẹ tọn to Bénin. Sọn 19 mai 2015 gbọ́n, Soglo jẹ hodọdo nudindọn lẹ ji taidi Plidopọ Akọta lẹ tọn, yèdọ azọngban de he yin zizedo alọmẹ na hagbẹ whenu dindẹn tọn Hihọ́ - basinamẹtọ lọ tọn. To whenuena e jẹ opli lọ basi ji to 19 mai 2015, jẹnukọnna dide Whẹdatẹn Daho Otò lọ tọn. To hodidọ godo tọn etọn hlan Plidopọ Akọta lẹ tọn to 18 février dogọ mẹ, Rosine Soglo lá azọ́n gbigbẹdai po gbọjẹ gaa etọn po sọn wekantẹn na nukuntọ́nnọ lẹ tọn wutu, po linlẹn lọ po dọ "yọnnu hoho lọ ko yì bo dọna we gbọn " hodidọ etọn dali. To vogbingbọn mẹ na tonudidọ, Rosine Vieyra Soglo ze tito dai nado nọgodona yọnnu lẹ po whẹndo lẹ po he tindo ahoho lẹ, gbejizọnlin bibasi, po ahoho lẹ po.
Otàn gbẹzan etọn tọn
[jlado | jla asisado]To owhe 2019 godo, Célestine Zanou, tonudọtọ de po togán dai tọn de po pà Soglo taidi "onọ̀ otò mítọn tọn " bo ylọ ẹ dọ" onọ̀ tonudidọ Bénin tọn. To vivọnu juillet 20 juillet tọn, Rosine Soglo yin ginglọndo dotowhé na azán wutu to Mahouena Clinic to Cotonou na nukunpedomẹgo ahunzọn tọnq. Ninọmẹ etọn pọnte deji to tintan whenu, ṣigba agbasalilo etọn ylan deji po awuyiya po to samedi 24 juillet. E biọ nado lẹkọyi owhé etọn gbè to la Haie Vive to Coton, fie e kú te to nudi weda 4 ji. Pọ́n. To 25 juillet, to owhe 88 - mẹvi mẹ. E yin whinwhlẹngán gbọn asu etọn, Togán dai tọn lọ dali, dile etlẹ yindọ e nọ nọ̀ tògodo to Paris na nukunpedomẹgo amasinzọnwiwa tọn to okú etọn whenu, po visunnu yetọn awe lẹ po. To hodidọ de mẹ, Soglo sú akuẹ na asi godo tọn etọn bo dọmọ: "Yọnnu ehe wẹ gọalọna mi nado tindo huhlọn sọmọ. Visunnu mẹho etọn, he nọ yin Coton Léhady Soglo dai, lá dọ emi na lẹkọ sọn kanlinmọgbenu to France whla tintan sọn 2017 gbọ́n nado yì hùnwhẹ ṣiọdidi onọ̀ emitọn tọn tẹnmẹ. Ewọ lọsu yin whinwhlẹngán gbọn visunnu etọn awetọ, Ganiou Soglo dali, mẹhe lùn osò de tọ́n to février 20 mẹ. Dile etlẹ yindọ omẹ nukundeji he tin to tonudidọ Bénin tọn mẹ lẹ wẹ pli dopọ, yé nọ saba ylọ ẹ dọ "yọnnu adọgbotọ podọ omẹ nukundeji de " to fihe togan Patrice Talon tọn tɛ ɖe wẹ ye dọ ẹ do Nọtẹn dopedido tọn Facebook tọn ji.
Alọdlẹndonu lẹ
[jlado | jla asisado]- ↑ "Rosine Soglo's removal from party makes headlines". PanaPress. 7 September 2001. Retrieved 30 July 2012.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 Vidjingninou, Fiacre (26 July 2021). "Bénin – Décès de Rosine Soglo : hommages unanimes de la classe politique". Jeune Afrique. Archived from the original on 27 July 2021. Retrieved 27 July 2021.
- ↑ Millecamps, Matthieu (25 July 2021). "Bénin: décès de Rosine Soglo, ex-première dame devenue femme politique de premier plan". Jeune Afrique. Archived from the original on 27 July 2021. Retrieved 27 July 2021.
- ↑ Da Silva, Christopher (25 July 2021). "Rôle et place des Premières dames au Bénin: Quelle sera la marque de Claudine Talon?". La vraie info. Archived from the original on 27 November 2020. Retrieved 27 July 2021.