Agnès Agboton/guw-bj

Cet article est écrit en Gun (Bénin)

Agnès Agboton (xe nyí jiji to 1960) nyí wekantɔ, oxó milomilo-kàntɔ, otàn-ɖɔtɔ , kpó lɛdógbeɖevomɛ-basítɔ kpó Bénin tɔn ɖé. É nɔ nɔ̀ Espagne todin. É wá sɔ́n hwɛndó Fon tɔn mɛ, bo kanwe to ogbè susu mɛ, exe bɛ Catalogne-gbè, Espagne-gbè, kpó Gungbè kpó hɛn. É ko wlan owě susu gandó núɖùɖù kpó aca Aflika tɔn lɛ kpó go, kpóɖɔ é nyí nyinywɛ ná azɔ̌n etɔn to wekun kinkàn kpó lɛdógbeɖevomɛ aca Bénin tɔn lɛ kpó mɛ gɔná otàn lɛ ná mɛxomɛ lɛ kpó ovi lɛ kpó. Humɔ, é ko zín bɛkplidókpɔ́ zɛ́nkla tɔn awe jɛgbonu to Gungbè tɔn kpó Espagne-gbè kpó mɛ. É nɔ nyí kpinkpɔnhlan tayiɖi omɛ nukúndeji ɖé to nukinkan Afro-espagnol tɔn mɛ.

Otàn gbɛzǎn tɔn

Agboton nyí jiji to Porto-Novo, Bénin, Hwèyixɔ Aflika tɔn, fie é kplɔ́n nadó nɔ dó Gungbè, kpó Flansegbe kpó te. To tintan hwenu, é kplɔ́nnǔ to wexɔmɛ Katoliki tɔn ɖé mɛ to Abomey, kpóɖɔ to godo mɛ é sɛtɛn yì Côte d'Ivoire nadó zindónùkɔn to wekpinkplɔ́n etɔn mɛ. É ɖukosɔ xɛ asu etɔn, Manuel Carrera, bo sɛtɛn xɛ ɛ yì Catalania to oxwe 18 mɛvi nyinyi mɛ to 1978, bosɔ kplɔ́n Hispanic philology to wexɔmɛ alavɔ Barcelona tɔn, kpóɖɔ to Catalogne-gbè kpó Espagne-gbè kpó mɛ.

Azɔ̌n

Lɛnɖayǐ azɔ̌n Agboton tɔn ko nyí nadó hwlá otàn nùmɛ tɔn xe bɛ aca xe wá sɔ́n Bénin kpó Aflika kpó lɛ hɛn. Sɔ́n 1990 gbɔ́n, é ko to azɔ́nwa to wexɔmɛ lɛ to Catalonia. É nɔ kplɔ́nnǔ wexɔmɛvi lɛ gandó otàn Aflika tɔn lɛ, otangblo lɛ, kpó aca otò lɔ tɔn lɛ kpó go. É ko zín bɛkplidókpɔ́ voovo atɔ̀n jɛgbonu sɔ́n Bénin kpó Aflika kpó, xe é kàn bo basí lɛdógbeɖevomɛ sɔ́n Gungbe ɖohwenu tɔn mɛ. To 2005, é zín owě ɖé jɛgbonu gandó otàn gbɛzǎn tɔn etɔn go to Espagne-gbè mɛ. To owě exe mɛ, é flin otɔ́ etɔn xe nyí mɛkplɔ́ntɔ wexɔmɛ tɔn kpó alɔgɔtɔ lɛdó lɔ tɔn ɖé kpó to Bénin. É ko sɔ kàn owě susu gandó núɖùɖù Aflika tɔn kpó azɔngban nyɔnu lɛ tɔn to hwɛndó Aflika tɔn lɛ mɛ kpó go. É ko zín bɛkplidókpɔ́ oxó milomilo lɛ tɔn awe jɛgbonu to Gungbè kpó Espagne-gbè kpó mɛ:Canciones del poblado y del exilio (2006) kpó Voz de las dos orillas (2009) kpó. Lɛdógbeɖevomɛ Glɛnsigbe tɔn xe Lawrence Schimel basí to Voz de las dos orillas mɛ nyí sislɛ tayiɖi ɖokpó to World Literature Today xe dinyi 100 to 2021 lɛ mɛ. Schimel sɔ basí lɛdógbeɖevomɛ oxó milomilo lɛ tɔn gbɔn ewɔ dali xe nyí yiyidógɔ́ tito-to-hwinnu New Daughters of Africa 2019 tɔn (xe nyí kinkan gbɔn Margaret Busby dali). To 2012, Agboton yì Londres ná nujijɔ ayiɖego tɔn ɖé xe nɔ nyí yiylɔɖɔ Poetry Parnassus. É sɔ nɔ wà aca Bénin tɔn lɛ tayiɖi akpaɖexwe otàn nùmɛ tɔn xe gbayikpé lɛ.

Alɔdlɛndónù lɛ